Sigvald Marøy, Radøy
Publiseringsdato: 29.sep.2019 04:46:42
Sigvald Marøy frå Radøy vaks opp i små kår som nummer fire i ein søskenflokk på sju. Faren var sjømann og gardbrukar. I 1942 overtok tyskarane øya der familien budde. Dei kom for å byggje opp eit kystfort. Her fortel Sigvald om livet på øya i krigsåra. Etter krigen har han arbeidd som oppsynsmann i fiskerioppsynet.
"Heime på gården var me borna med og samla torv til brensel heile året rundt. Me fiska og sette ut krabbe- og hummerteiner, og eg kunne symja før eg begynte på skulen. Me gjekk på skulen vekselvis to veker om gongen, og skulestyraren ute på Marøy var svært streng. Det var stor glede heime når far kom heim frå sjøen. Spesielt var me glade for at han hadde med seg mat heim til oss og me fekk noko ekstra godt å eta.
Då tyskerne beslagla huset vårt i 1942 måtte me flytta inn i skulehuset. Men eit par dagar seinare tok dei skulehuset og. Då me fekk lov til å bruka halvparten av huset vårt, flytta me attende heim att. Det budde tyskarar i underetasjen medan me budde i etasjen over. Dei forsto at me ikkje ville ha dei inn på livet, så me greide å halde avstand til kvarandre. Det var og ein leir med russiske krigsfangar her ute. Dei måtte arbeida med å setje opp kanonene på det tyske fortet.
Far min var i forsyningsnemda, og når han kom heim frå jobb, hadde han med seg illegale aviser. Avisene vart brende etter at me hadde lest dei. Me ville ikkje spara på dei så lenge me hadde tyskarar buande i huset vårt. Eg hadde ein 22 fots motorbåt, og vart kontakta av ein kar som spurte om eg kunne frakta tre mann nordover. Dei var ettersøkt av Gestapo. Eg hadde gøymt unna eit 200 liters oljefat med drivstoff, og eg frakta dei tre karane til Rognevær. Eg spurte dei ikkje om noko, for eg tenkte det var best å ikkje vita noko. Seinare fekk eg greie på at mannen som gav meg oppdraget vart arrestert av Gestapo.
Samhaldet folk imellom var godt under krigen, og folk hjelpte kvarandre. Me beundra dei som tok seg over til England. Mange frå øysamfunnet vårt tok seg over dei to fyrste krigsåra, men då tyskarane kom til Marøy vart det vanskeleg. Det vart lagt ut minebelte utafor øya. Det vart og vanskelegare å halde seg orientert om det som skjedde."
"Det var portforbod om kveldane for oss som budde på Marøy. 7. mai 1945 kom naboen vår og fortalte at krigen var slutt. Han hadde høyrt jubelen frå den tyske leiren. Også tyskarane i leiren var glade for at krigen var slutt. Me tok det heilt med ro og fulgte med på radiosendingane frå London. Eg hugsa spesielt stemma til Olaf Rytter."
00:00 Oppvekst og levevilkår
01:35 17.mai
02:20 Skulen
04:40 Fritid og arbeid, torvtaking
05:40 Fiske
09:50 Mat
11:00 Arbeidstilbod
12:15 Respekt for sjøen, den tidas symjeopplæring
13:50 9.april
16:35 Interesse for politikk og organisasjonsliv
19:30 Illegalt arbeid, Englandsfarten
23:25 Tyskarane overtek Marøy
25:50 Samver med tyskerane
28:50 Russerane og fangeleirane
30:00 Kanoner på plass, farlege minefelt
32:20 Kjente du NS-folk? Kven ville vinne krigen?
33:10 Fredsdagane, tyskerane jubla
34:15 Korleis me feira dagen
35:00 Illegale aviser
36:00 Ditt syn på rettsoppgjeret
37:20 NS
38:30 Det positive og negative med krigen
39:20 Personar eg beundra
40:00 Måtte vere forsiktige i omgang med tyskerane
41:20 Kunne du tenkje deg å dra til England?
41:50 Ditt syn på dagens politikk og samfunn?