Hovudprosjekt i utvandraråret:

john johnsen

John Johnsen vart intervjua på Tinghuset i Uggdal, Tysnes, den 16. desember 2024. Intervjuar var Bjørn Enes. Opptaket er sperra med passord fram til Johnsen har gitt samtykke til at passordet blir fjerna. Spsørsmål om passordet må rettast til Johnsen.

Sjå meir på¨www.memoar.no/tysnes

Samandrag John Johnsen 16/12-2024

Utført av Google Gemini - korrekturlest av Bjørn Enes:

John Johnsen, pensjonist frå Malkenes på Tysnes, fortel om faren sin som reiste til sjøs i 1914. Faren arbeidde seg frå Sør-Amerika til Nord-Amerika og byrja å segle på lystyachtar fram til krigen. Under krigen var han på ein tankbåt og kom heim att i 1946. John hugsar godt då han som niåring tok imot faren på Skoltegrunnskaien. Faren vart amerikansk statsborgar og kom heim for godt i 1954. John reiste sjølv til sjøs i 1955. Kontrakten hans var 14 dagar i nordeuropeisk hamn, og etter fem år til sjøs kunne han få gratis heimreise etter to år i båten. Faren vart pensjonist i 1954 og var interessert i sau og høns til han døydde av kreft.

Faren segla fyrst med seglskip, men i Amerika mønstra han på tankbåten MT Harmony frå Gulf Oil Company, der han arbeidde som pumpemann i om lag 14 år. Adressa hans var Sjømannskirka i Brooklyn. Familien skreiv brev og fekk pakkar frå Amerika etter krigen. Faren og ein kamerat hadde tidlegare kjøpt ein kutter og dreiv fiske langs norskekysten og i Nordsjøen, før dei selde båten i Bodø då dei reiste til Amerika siste gongen.

John fortel om Jåttalaget på Tysnes, som vart starta av to historieinteresserte tysnesgutar som laga ei utstilling om dei mange tysnesingane som vart mannskap på amerikanske seglbåtar for rike folk rundt førre hundreårsskifte. New York Yacht Club gav ut bøker der desse båtane var omtala. John forklarer at mange tysnesingar truleg fekk hyre fordi ein sjuk tysnesing vart kjend med ein frå Kristiansand som tok han med seg, og så balla det på seg med fleire tysnesingar. Jåttalaget har hatt utstillingar i Flytenaustet i Våge og seinare i Tinghuset. Dei har god kontakt med miljøet i New York Yacht Club, og leiaren der har vore i Noreg fleire gonger. Delar av utstillinga har også vore i Amerika. Dei har også besøk frå Amerika av folk som har slektshistorie knytt til dette. John reknar med at Jåttalaget vil markere Utvandrarjubileet neste år.

Dette intervjuet er også fullt transkribert/ korrekturlest

Sjølv var John sjømann frå 1955 til 1972, deretter i Nordsjøen i 26 år, mellom anna som teknisk sjef på boreriggane Dyvi Alpha og Dyvi Delta. Han var også på supplybåt. Han tok realskule i Uggdal som privatist. Han budde på hybel og hugsar godt kostnadene for hybel og mat den sommaren. Han fortel ei artig historie om ein gjest som åt begge endane av langebrødet hans. Han minnest korleis folk skar is om vinteren før dei fekk straum.

John reiste ut med eit søskenbarn og var borte i to år på Torvanger til Westfahl Larsen, mellom Persiske Golf og Australia. I Golfen fekk dei ikkje gå i land. Seinare segla han stykkgods i Sør-Amerika og fortel om trivelege turar med passasjerar som dei måtte underhalde. Han fekk julekort frå mange av passasjerane. Dei gjekk gjennom Magellanstredet, ikkje rundt Kapp Horn. Han fekk ikkje same medalje som faren for å ha segla rundt Kapp Horn, men ein nabo hadde vore med Statsraad Lemkuhl.

John byrja i Nordsjøen på supply i 1972 og på rigg i 1974. I starten var det mest utlendingar på riggane, særleg amerikanarar og australiarar, fordi nordmenn ikkje hadde erfaring med boring. Arbeidsmåten var typisk amerikansk, og dei brukte skråtobakk (Red Man). John vart verande i Nordsjøen til han vart pensjonist etter 26 år. Det var store endringar i løpet av desse åra, både i storleik på riggane og i talet på nordmenn som arbeidde der. Arbeidstidene endra seg også frå to månader på og ein månad av på supplybåt til 14 dagar på og fire veker av på rigg. Då han slutta i 2000, var det framleis ein del utlendingar, særleg på engelsk side og i Irland. Etter pensjonsalderen var han med og flytta rigger.

John har budd på Tysnes heile tida. Han skulle eigentleg ta maskinistutdanning i Sandefjord, men vart oppsett fleire gonger på grunn av kvalfangsten. Han budde i København i fleire år medan reiarlaget hans bygde motorar der, og seinare i Oslo medan han tok høgare maskinsjefutdanning. Han møtte kona si i Los Angeles. Ho var au-pair og jobba på eit svensk smørgåsbord. Dei gifta seg seinare, og ho var frå Nord-Trøndelag. Ho døydde i 2021. Ho flytta utan problem til Tysnes. John hugsar ikkje nøyaktig når han byrja å engasjere seg i Jåttalaget, men det var truleg litt før han vart pensjonist, via ein ivrig tremenning.

John har ei dotter som jobbar heime for Skattevesenet i Bergen. Han avsluttar intervjuet fordi han måtte hiem for å gjere middagen klar.