Torstein Onarheim 

Samandrag av intervju 16. desember 2024

utført av Google Gemini - korrekturlest av Bjørn Enes 

Torstein Onarheim, fødd i 1934 på Onarheim, fortel at sjølv om det har kome nye hus, er ikkje Onarheim så mykje forandra. I oppveksten budde han på ein gard med jord og mykje skog og utmark. Dei hadde vanlege husdyr og hest til arbeid. Han fortel om korleis det var då dei fekk tohjuls kjerre, og kor slitne folk vart av lange hestetransportar.

Han hadde seks søstrer, og mora tok til seg to jenter til. Mange av dei eldste søskena reiste ut, etter kvart som dei vart vaksne og fekk arbeid. Ein eldre bror reiste til Amerika, Nord-Dakota, der han vart bonde og seinare sjåfør. Torstein besøkte han ein gong der. Broren kom heim til Noreg eit par gonger, men døydde i Amerika og stifta stor familie der.

To eldre søstrer var fødde i Brooklyn, men flytta heim til Noreg med foreldra på grunn av dårlege tider i Amerika rundt 1920-30-talet. Faren hadde jobba med golv i Amerika og heldt fram med det i Bergen. Dei budde fleire familiar i same, gammaldagse huset på garden, med felles kjøkken i mange år, noko som vart trangt med mange ungar. Etter kvart fekk dei laga til eit ekstra kjøkken.

Torstein fortel at faren jobba i Bergen i vekene, for firmaet Solberg som dreiv med golvbelegg. Dei yngre søskena  reiste også ut. Ei syster vart lærarinne og hushjelp, og enda opp  der ho gifta seg. Ein yngre bror vart bilmekanikar, jobba i Bergen slo seg til på Nesttun.

Sjølv reiste Torstein til sjøs. Han arbeidde som elektrikar på Tysnes, var i marinen i halvanna år. Etterpå arbeidde han som elektrikar på fjordabåtar, på verftet på Stord og ein periode med grunnarbeid, boring og bulldo0zerkøyring. Han tok eit elektrikarkurs i Haugesund, og så reiste han ut til sjøs. Han segla i nærare 45 år, fram til han var 74. Han segla for fleire reiarlag, mellom anna Knutsen og Valmet, og var lenge på båtar i internasjonal fart, mellom anna til Japan. På grunn av skattereglar gjekk han seinare over til norske båtar.

Han fortel om lange kontraktar til sjøs, med heimreiser i Nord-Europa. Han skifta ofte båt i internasjonale hamner. Han var mykje i Stillehavet og seinare for Jebsen. Etter kvart vart det meir trøbbel og ettersyn på båtane, med kortare periodar om bord. Han flytta heim då han var 74, etter ei siste reise til Sør-Amerika og Vest-Afrika.

Torstein gifta seg med ei japansk kvinne som han møtte i Japan. Ho budde der i mange år før ho flytta til Noreg. Dei budde fleire stader i Japan, som han ser på som sitt andre fødeland. Kona fekk ikkje opparbeidd seg pensjon i Noreg fordi ho kom for seint i livet.

Han fortel om store endringar i sjøfarten i løpet av hans tid. Han var mellom anna med på pilgrimsfarten til Saudi-Arabia med thailandske muslimar, noko som var spesielt med mange passasjerar og eigne kokkar og slaktarar om bord. Han fortel om ein tur der dei frakta vietnamesiske flyktningar frå Thailand til Vietnam etter krigen der. Han minnest ein strabasiøs busstur i India.

Torstein bygde hus heime og vart buande der. Kona hans vart dårleg etter eit fall. Han fortel om kona si interesse for japanske TV-program og om kontakten med andre japanarar som budde i Noreg. Han meiner det er mindre kontakt mellom Noreg og Japan no enn før.

Han reflekterar over korleis Tysnes har forandra seg, med mindre jordbruk og meir skogbruk med store maskiner. Han fortel at han lærte å gå på fjellet som barn, og om korleis det var å ferdast i naturen utan moderne hjelpemiddel. Han er ikkje aktiv i sogelaget. Han meiner det er mange gamle sjøfolk på Tysnes, men dei har ingen felles samlingar.

Han fortel at sjømannsmiljøet har endra seg og at politikken no dominerer meir i lokalsamfunnet. Han trur austfarten og den store trafikken med pilegrimar er borte. Han fortel om spesielle gravferdsrituale han opplevde om bord.

Han minnest ein tur då dei hadde dårleg proviant og måtte selje ein okse i Saudi-Arabia. Han fortel om ulike last dei frakta, som skinn frå Australia og gips frå Kypros. Han nemner tre båtar faren eigde. Han forklarar kvifor passasjerbåtar måtte ha fleire dekk på grunn av varmen. Han har kontakt med nokre få gamle kollegaer, mest norske. Han har ikkje angra på at han ikkje gjekk i land, fordi han mangla dei rette papira. Han fortel om prisstigninga på tomter og korleis det påverka husbygginga.

Mot slutten av intervjuet fortel Torstein om si skuletid under krigen, med ein politikar som lærar og mangelfull undervisning. Dei lærte bibelhistorie, Landstads Reviderte (salmeboka) og rekning. Han minnest at dei måtte lese gotisk skrift. Han fortel også om ein felespelar som vart henta inn som musikklærar. Han fortel at det ikkje var vanleg med framhaldsskule på den tida. Han avsluttar med å seie at han trur han ikkje ville klart å lese gotisk skrift no.